به گزارش خبرنگار مهر، شاید خیلی از خبرهایی که از روابط عمومی‌ها به رسانه‌ها می‌رسد چندان مورد مداّقه اهل رسانه قرار نگیرد و اینگونه اخبار اقتباسی یا حذف شوند و یا با کمترین دقت در رسانه‌ها منعکس شوند و البته کمتر هم دیده شده که این اخبار مورد تحلیل قرار گیرند ولی چه بسا که در دل همین خبرهای فکسی و لینک‌های ایمیل شده از سایت‌های خبری سازمان‌ها و نهاد، مسائل قابل توجهی وجود دارد و کمتر مورد نظر قرار می‌گیرد.
حال خبری در سایت فرهنگ و ارتباطات اسلامی درباره رونمایی از کتاب "موش و گربه" عبید زاکانی به زبان سوئدی منتشر شده (http://www.icro.ir/index.aspx?siteid=261&pageid=21789&newsview=564434) که جای بحث دارد.
اول اینکه در خبر مشخص نمی‌شود که رونمایی از کتاب چه ارتباطی با سازمان فرهنگ و ارتباطات دارد و لازم است برای تکمیل اطلاعات خبر تلاش مضاعف کرد، ولی بحث ما بیشتر درباره اطلاعاتی است که در این خبر آمده است.
در بخشی از خبر می‌خوانیم : "عنوان کتاب تازه‌‌ای که دانشگاه اپسالا انتشار داده به فارسی این است: موش و گربه، منسوب به عبید زاکانی. و عنوان انگلیسی آن: The Mice and the Cat. Ascribed to Ubayd Zakani. کتاب دربرگیرنده چندین بخش است: پیش‌گفتاری به زبان فارسی که پژوهشگر ایرانی علی محدث نوشته است، متن فارسی چاپی موش و گربه، تصویر نسخه خطی تونس، ترجمه موش و گربه به زبان‌های انگلیسی و سوئدی که کار پروفسور بو اوتاس است و یادداشتی از پروفسور کارینا جهانی به زبان انگلیسی."
این خبر همچنین با متنی مبهم و پرغلط می‌افزاید: "پروفسور بو اوتاس پیشتر ترجمه موش و گربه به زبان سوئدی در نشریه ای به چاپ رسانده بود، همراه با گفتاری درباره عبید زاکانی - به باور آن زمان اوتاس - سراینده موش و گربه. همه شنیده‌اند و باور داشته‌اند که موش و گربه را عبید زاکانی شاعر و لطیفه و طنز‌پرداز نامدار ادب فارسی نوشته است."
و همچنین این اطلاعات را مورد نظر قرار می‌دهد که "علی محدث در پیشگفتار فارسی این کتاب تازه چاپ دانشگاه اپسالا، بر این نکته تأکید کرده است که موش و گربه کار عبید زاکانی نیست. وی سه دلیل بر باور خود ارائه می‌کند: - این چکامه یعنی موش و گربه از دید سبکی با نوشته‌های سده‌ی هشتم هجری - دوران زندگی عبید زاکانی- هم‌خوانی ندارد. - در هیچ‌یک از نسخه‌های کهن مجموعه‌ی آثار عبید زاکانی، موش و گربه یافت نمی‌شود. - در هم‌سنجی با نوشته‌های گوناگون عبید زاکانی، موش و گربه، در سبک و محتوا، کم‌مایه‌تر است."
آنچه جای سئوال دارد اینکه چقدر از ادیبان و صاحب‌نظران و پژوهشگران بر خلق "موش و گربه" توسط عبید زاکانی تشکیک ایجاد کرده‌اند؟ چه نسخه‌های دیگر و قابل استنادتری از این اثر ایرانی وجود دارد که می‌تواند به زبان‌های دیگر ترجمه و عرضه شود؟ چرا باید این نسخه از "موش و گربه" آن هم با چنین تردیدهایی درباره نویسنده اثر و بدون ادله کافی برای اثبات نظریه ترجمه و منتشر شود؟
البته سئوال اصلی این است که نقش سازمان فرهنگ و ارتباطات در ترجمه، انتشار و رونمایی این کتاب چیست که خبر رونمایی آن را روابط عمومی سازمان روی خطش گذاشته و در دیگر رسانه‌ها نیز به نقل از این منبع منتشر شده است. چرا در کل خبر نقش سازمان به طور شفاف روشن نمی‌شود و اگر این کتاب با حمایت سازمان فرهنگ و ارتباطات ترجمه و منتشر شده است، چرا چنین مقدمه‌ای برای آن انتخاب می‌شود؟ گرچه در خبر ارسالی اطلاعات کاملی درباره مقدمه علی محدث آورده نشده و نسخه‌ای از این کتاب در حال حاضر در دسترس ما نیست؛ ولی هرآنچه در خبر آمده نشان از این دارد که نویسنده دلایل کافی و نتیجه‌گیری قطعی درباره آن کس که به زعم خودش صاحب "موش و گربه" است، ندارد.
به راستی ایجاد تشکیک با ادله ناکافی درباره یکی از آثار صاحب‌نام ادبیات فارسی که سال‌های سال در مکتب و مدرسه و دانشگاه و محافل ادبی درباره آن گفته‌ایم، شنیده‌ایم و خوانده‌ایم چیست؟ آیا پیش از به حراج گذاشتن مالکیت عبید زاکانی بر "موش و گربه" نباید پشتوانه‌های پژوهشی غنی‌تری فراهم می‌شد و تردید آن هم به 3 زبان انگلیسی، فارسی و سوئدی را پس از اثبات ادعا، مطرح می‌کردیم.
کم نیستند چهره‌های فرهنگی و میراث ملی که با اسناد مستدل به نام ایران و ایرانی ثبت شده‌اند و مدعیان خارجی بسیار دارند. حال وقتی خود چنین تشکیک‌هایی را آن هم در عرصه بین‌المللی و محافل دانشگاهی و پژوهشی ایجاد می‌کنیم چگونه امکان دفاع برای روز مبادا را خواهیم داشت.
قطعا در این مجال، هدف خط بطلان کشیدن بر پژوهش یا پژوهش‌ها و مقالاتی نیست که قصد دارند در سیری تاریخی و ادبی اثبات یا رد کنند که "موش و گربه" از آن زاکانی هست یا نیست و یا خالق اصلی هر اثر ادبی دیگری کیست که انتخاب با خود پژوهشگر است که راه رفته برود یا مسیر جدید کشف کند، ولی مساله اصلی این است که هر پژوهشی باید قوی و مستدل باشد و مساله مهم‌تر اینکه قبل از اینکه مقدمه‌ای بر یک کتاب جهانی شود، بیشتر مورد دقت قرار گیرد و اینجاست که انتظار از سازمان فرهنگ و ارتباطات بیش از پیش می‌شود.
نظر شما